Położenie

Wieś i gmina Papowo Biskupie położone są w powiecie chełmińskim, 14km na połudnowy-wschód od Chełmna i 8km na północ od Chełmży.Około 93km na południe od Malborka. Aby dojechać samochodem kierujemy się na: Sztum, Kwidzyn, Grudziądz. Po dotarciu w pobliże Chełmna wjeżdzamy na droge nr 1 i skręcamy w lewo w kierunku Torunia. Po około 10 km widzimy kierunkowskaz wskazujący położenie wsi.
Warte obejrzenia jest także gotycki kościół parafialny św. Mikołaja z początku XIV wieku.Więcej o miejscowości: http://www.papowobiskupie.win.pl/

Historia

Nie dotrwały do naszych czasów wzmianki o powstaniu wsi Papowo. Pierwsze wzmianki świadczą o podarowaniu jej w 1222 roku misyjnemu biskupowi pruskiemu Chrystianowi.

Dziewięć lat później wieś przynależy już do Zakonu Krzyżackiego, który rozpoczął tutaj organizację siedziby komtura. Pierwsza wzmianka o komturii pojawia się w 1287 roku.

Za wyborem wsi Papowo na siedzibę komtura przemawiały zdecydowanie względy ekonomiczne i obronne. Wokół wsi rozciągały się rozległe dobra o urodzajnych glebach, którymi pod koniec XIII wieku zarządzał brat Aleksander, a sama wieś rozciągała się na brzegu jeziora.
Przez cały XIV wiek zamek miał ogromne znaczenie ekonomiczne. Wokół zamku uprawiano zboża, hodowano bydło, owce i konie. Źródła podają, że stada owiec

niejednokrotnie liczyły po 2000 sztuk. Na przełomie wieków wzrasta rola militarna zamku. Jest to ściśle związane z pogorszeniem się stosunków politycznych z Polską.

Po bitwie pod Grunwaldem zamek czasowo przechodzi we władanie rycerstwa ziemi chełmińskiej. Zaraz po powrocie w administrację Zakonu, wieś i zamek zostają oddane w zarząd wójtowi Lipieńka. Tym samym zostają przypisane bazpośrednio pod zarządzanie Malborka, a od 1425 roku w ¼ródłach historycznych zamek w Papowie jest reprezentowany przez prokuratorów zakonnych. Zmiany zachodzące w zarządzaniu wynikały prawdopodobnie z nikłości "kadry wyższej" Zakonu, która licznie poległa w bitwie pod Grunwaldem.
8 czerwca 1422 roku, podczas "wojny golubskiej", wojska polskie pod dowództwem Władysława Jagiełły obozowały w pobliżu wsi, ale nie zaatakowały zamku. Zamek od 1419 roku zaopatrzony był w broń palną i jak pokazują spisy z roku 1421, był wyśmienicie przygotowany do obrony. Sama artyleria liczyła 10 dział.

Kolejne, większe wydarzenia w życiu zamku zbiegają się z działaniami Związku Pruskiego. W 1454 roku w zamku chroni się poselstwo w osobach wielkiego marszałka, komtura gdańskiego i grudziąckiego. 7 lutego 1454 roku zamek został zdobyty przez wojska Związku i czeskich rycerzy najemnych pod dowództwem pruskiego rycerza Ottona Machwica. Zamek został obsadzony załogą, której przewodził Janko z Targowiska. Poselstwo zakonne zostało aresztowane i jeszcze tego samego dnia osadzone w więzieniu w Toruniu.

W 1454 roku zamek z rozkazu króla polskiego miał zostać zniszczony. Częściowego zniszczenia dokonano dopiero w 1458 roku, po czym zamek został obsadzony przez 55 osobowy oddział zaciężny Bernarda Szumborskiego (wybitnego dowódcy pochodzenia czeskiego na usługach Zakonu). W lipcu tego samego roku pod zamek podeszły siły polskie pod dowództwem Piotra z Szamotuł w celu zniszczenia tego punktu oporu. Ze względu na przytłaczającą przewagę strony polskiej załoga zamku skapitulowała. Zamek opanowano, splądrowano i podpalono. Król wydał kolejny rozkaz zniszczenia zamku, co w dużej części zostało wykonane.

Po II pokoju toruńskim wieś zostaje w obrębie nowej dzielnicy Polski - Prus Królewskich. Zamek traci na znaczeniu militarnym i budowla zaczyna pełnić role gospodarcze. W 1505 roku zamek wraz z okolica zostaje nadany przez króla Aleksandra I biskupowi chełmińskiemu Mikołajowi Chrapickiemu. W XVI wieku następują dalsze rozbiórki budowli.Do dziś zachowały się resztki murów.

 

Opis

Zamek - dom konwentualny umieszczono w południowo-zachodnim narożniku nieregeularnego, obszernego przedzamcza. Miejsce to zostało sztucznie podwyższone i uformowane. Krawędzie wzgórza umocniono murami obronnymi, w które wkomponowano od strony wschodniej i północnej trzy otwarte od środka baszty. Sam zamek główny otoczony został szeroką fosą - zwłaszcza od zachodu i południa. Od północy zamek opływały wody niewielkiego strumienia, którego wody zasilały fosę. Narożniki zamku zostały wzmocnione ryzalitami wysuniętymi na 50 cm poza obręb murów. Na nich (prawdopodobnie) osadzono wieżyczki.

Piwnice i parter posiadały sklepienia kolebkowe. Tutaj przechowywano główne zapasy żywności i jak na dom konwentualny, były one całkiem spore. Zgodnie z przyjętą w Zakonie Krzyżackim zasadą, reprezentacyjnym i mieszkalnym piętrem było piętro pierwsze. Wnętrza posiadały różne konstrukcyjnie sklepienia. Kaplica została usytuowana we wschodniej części skrzydła północno-wschodniego. W tej kaplicy wisiał obraz świętego Huberta - patrona myśliwych i leśników, którego czci się szczególnie na tych terenach do dziś.
W pozostałej części skrzydła umieszczono kapitularz. Obydwa pomieszczenia posiadały po cztery profilowane okna, po trzy od północy i po jednym w ścianach szczytowych.Pozostałe pomieszczenia pozostają do dziś nierozpoznane. W skrzydle południowo-wschodnim widoczny jest zarys niskiej, sklepionej kolebkowo sali. Fragmenty murów obwodowych posiadają okna strzelnicze.
Wewnętrzny dziedziniec otoczony był dwukondygnacyjnym, drewnianym krużgankiem komunikacyjnym i posiadał centralnie usytuowaną studnie. Zamek otoczony był zewnętrznym murem obronnym, który spełniał jednocześnie zadania muru oporowego, ponieważ zamek ze wszystkich stron otaczała fosa. Od strony południowej i zachodniej zewnętrzna, a od północnej i wschodniej wewnętrzna. Wewnętrzna fosa była obustronnie obmurowana i oddzielała zamek właściwy od przedzamcza.

Na zamek można było dostać się jedynie wjeżdzając od strony zachodniej, po moście przerzuconym nad fosą, przez budynek bramny, na przedzamcze. Z przedzamcza na zamek komturski prowadziła droga przez most postawiony na wschodniej fosie wewnętrznej i dalej przez warowne przedbramie i sień, wiodła przez bramę usytuowaną pośrodku skrzydła północnego na dziedziniec.

Daty budowy nie są znane. Przyjmuje się, że najpóźniej rozpoczęto budowę w 1300 roku i trwała maksymalnie do połowy XIV wieku. Materiałem służącym do budowy zamku był głównie łupany kamień narzutowy, cegły i gruz. Zamek wybudowano na planie kwadratu o boku 40,3 m.

na podstawie:

Mieczysław Haftka "Zamki krzyżackie w Polsce - Szkice z dziejów" Praca zbiorowa "Warmia i Mazury - Przewodnik ilustrowany"