XV wiek

1410 - pierwsze oblężenie Zamku
1414 - przebudowa fortyfikacji
1454 - drugie oblężenie Zamku
1457 - wykup Zamku przez króla polskiego Kazimierza Jagiellończyka, przeniesienie stolicy Zakonu do Królewca
1457-1460 - walki o miasto Malbork, zniszczenie Dworu Artusa i Ratusza
1466 - Malbork stolicą województwa

Po przegranej przez Zakon bitwie pod Grunwaldem latem 1410 roku rozpoczęło się pierwsze w dziejach fortecy oblężenie Malborka. Nowy Wielki Mistrz, Henryk von Plauen, postanowił spalić miasto i przenieść ludność na zamek. Oblężenie trwało 2 miesiące i, chociaż zakończone niepowodzeniem, udowodniło konieczność zmian w systemie obronnym ze względu na coraz szersze zastosowanie artylerii. Kamienne kule dosięgały zamku, a jedna z nich dość efektownie uszkodziła wnętrze Letniego Refektarza, dając początek romantycznej legendzie. Zdarzenie to jest autentyczne i potwierdzone przez historyków i konserwatorów. Zaszokowani obrońcy wmurowali na pamiątkę we wschodnią ścianę Letniego Refektarza, jako symbol wytrwałej obrony. 

Natychmiast po odstąpieniu wojsk polskich rozpoczęto przebudowę umocnień, zwłaszcza od strony północnej i wschodniej. W 1414 roku powstały ziemne fortyfikacje przystosowane do użycia broni palnej. Pod koniec lat 40-tych czternastego stulecia wzniesiono wzdłuż zewnętrznych wałów betonowe basteje, umożliwiające ostrzał flankowy z broni palnej.

W 1454 roku twierdza przeżywa drugie, tym razem 6 miesięczne oblężenie. I tym razem Malborka nie udaje się zdobyć. Po klęsce pod Chojnicami wojska królewskie odstępują. W 1457 roku Zamek w Malborku przejmują Polacy.

Dokładnie rzecz ujmując - odkupują od wojsk zaciężnych. Zakon w tym czasie miał coraz większe problemy finansowe i nie był w stanie wypłacić najemnym żołnierzom żołdu. Za niebagatelną sumę 190 tysięcy węgierskich florenów, 7 czerwca król Kazimierz Jagiellończyk w otoczeniu dworzan wjechał na Zamek rozpoczynając 315 lat polskiego panowania w Malborku. Stolica Zakonu został przeniesiona do Królewca We wrześniu 1457 roku za sprawą zdrady burmistrza Malborka, Bartłomieja Blume, Zakon wkroczył do miasta. Tym razem jednak dobrze przemyślana strategia fortyfikacji obróciła się przeciwko wojskom krzyżackim - polska załoga Zamku skutecznie odparła szturm na Zamek, ale dopiero po 3 latach, we wrześniu 1460 roku wkroczyła z powrotem do miasta. 

Działania wojenne nie pozostały niestety bez wpływu na architekturę. Zniszczeniu uległo wiele budynków, m. inn. kościól, Dwór Artusa i ratusz.

Po pokoju toruńskim w 1466 roku Malbork został stolicą województwa. Na zamku umieszczono urzędy prowincjonalne i lokalne. Pałac Wielkich Mistrzów został rezydencją królów polskich. W zamku zorganizowano jeden z największych arsenałów Rzeczypospolitej, ze stałą, 200 osobową załogą.